Wolność wyboru
Ks. Alberione pytał młodych: „Jak chcesz przeżyć życie?”. Nie odwoływał się od razu do woli Bożej, lecz do pragnień osoby, wiedział bowiem, że w najgłębszych pragnieniach ludzkiego serca kryją się ziarna woli Bożej.
Nasza wola to miejsce podejmowania decyzji. Dlaczego jednak czasami czujemy się wolni w ich podejmowaniu a kiedy indziej towarzyszy nam jakiś wewnętrzny przymus, którego nie rozumiemy i jakby postępujemy wbrew samym sobie?
W człowieku jest wiele dążeń, która mogą „aktywować” mniej lub bardziej świadomie jego wolę. Moglibyśmy je podzielić na cztery grupy: zachcianki, potrzeby, marzenia i pragnienia.
ZACHCIANKI są najbardziej powierzchowne, instynktowne i zmienne. Mogę mieć ochotę na kotleta schabowego czy sorbet malinowy. Mogę chcieć się zrelaksować na spacerze lub oglądając jakiś film. Zapewniają one pewne chwilowe zaspokojenie, lecz nie wpływają na to, jacy jesteśmy lub kim się stajemy.
POTRZEBY też należą częściowo do świata naszych instynktów a częściowo do świata wartości.
Do potrzeb elementarnych zaliczamy z jednej strony potrzeby biologiczne: powietrza, żywności, napoju, odpowiedniej temperatury otoczenia, ruchu i snu. Z drugiej są to potrzeby psychiczne, których zakres jest bogatszy: potrzebujemy poczucia bezpieczeństwa, szacunku i wartości, swobody działania, zaspokajania ciekawości poznawania otaczającego świata, akceptacji innych, trwałych więzi, przynależności, uznania ,szacunku, wiedzy, wypoczynku. Potrzeby elementarne: samozachowawcze, gatunkowe, przeżywania siebie jako wartości – przejawiają się one z wielką intensywnością jako ‘głody’. Stan ‘głodu’ każdej z nich tak bardzo absorbuje człowieka, że nie pozwala na dojście do głosu innym potrzebom z drugiego lub trzeciego poziomu. Aby mogły one dojść do głosu potrzeby elementarne muszą być przynajmniej umiarkowanie zaspokojone. (Np. głodny czy niewyspany człowiek nie skupi się na wykładzie…). Ważne jest umieć się o nie zatroszczyć we właściwy sposób.
Następnie mamy w sobie potrzeby pośrednie: rozwoju i twórczości. Ujawniają pragnienia czysto ludzkie, jednak ich niezaspokojenie nie zagraża życiu ludzkiemu. Zazwyczaj ich zaspokojenie pozostaje niepełne (nigdy nie zaspokoimy naszej potrzeby wiedzy, rozwoju, itp). Potrzeby te nigdy do końca nie wygasają i mogą być kontynuowane w czasie. Ta niemożliwość zaspokojenia do końca potrzeb pośrednich umożliwia uświadomienie sobie istnienia w człowieku potrzeb najwyższych (duchowych): sensu życia i potrzeb religijnych. Są one najbardziej subtelne i wywierają najmniej „presji”. Potrzeba ciszy, milczenia i odosobnienia, aby je usłyszeć.
Nasza wola jest też pełna MARZEŃ: marzenia to dążenia pobudzające nas do działania, projektujące nas w przyszłość, ku rozwojowi, ku osiąganiu oczekiwanych celów. Marzenia dotyczą sfery naszej psychiki, naszych możliwości, umiejętność, zdolności zarówno intelektualnych, emocjonalnych, relacyjnych czy sprawnościowych.
W naszej woli są też głęboko ukryte PRAGNIENIA. One dotykają świata naszych wartości. Podpowiadają nam kim chcemy być, jak żyć i postępować. Pragnę być osobą kochającą, wierną, szczerą, lojalną. Pragnę być czyimś przyjacielem. Pragnę poślubić tę osobę czy oddać życie Bogu…
Współczesna kultura kładzie nacisk na propagowanie i realizowanie dwóch pierwszych, czyli zachcianek i potrzeb. Wystarczy spojrzeć na reklamy, którymi nieustannie jesteśmy bombardowani. Należy tu dodać jeszcze, że świat reklamy nie tyle zasłuchuje się w nasze realne potrzeby, co stwarza i w wmawia je nam ze względu na wartości ekonomiczne rynku. Warto tez zastanowić się, czy potrzeby, które odkrywam w sobie, są rzeczywiście moje, czy pochodzą z moje go wnętrza, czy może są nakręcanie” przez media.
Aby móc dokonać wyboru w miarę możliwości jak najbardziej wolnego i odpowiedzialnego, najpierw potrzebujemy rozpoznać, nazwać po imieniu i uporządkować według właściwej hierarchii te cztery obszary naszych ludzkich dążeń.
W tym tygodniu zrób swoja własną „mapę”:
- Zachcianki: ……………………………………………………………………
- Potrzeby:
Elementarne ……………………………………………………………………
Pośrednie ……………………………………………………………………
Duchowe ……………………………………………………………………
- Marzenia: ……………………………………………………………………
- Pragnienia: ……………………………………………………………………
Jak wygląda Twoja mapa dążeń? Czego jest najwięcej a czego najmniej? Co warto zmienić?